ÇOCUK VAKFI

ÇOCUK BİLDİRİSİ TASLAĞI

(1 Ocak 2021)

Gerekçe

Çocukluk tarihinden geride kalan en önemli miras, dünyada ertelenen çocuk ve çocukluk gerçeğidir. İnsanlık, dünya nimetlerini çocuklarla paylaşmayı öğrenmedikçe yeryüzünün çocukları bedel ödemekten kurtulamayacaklar.

Dünya, içinde bulunduğumuz bu büyük kuşatmadan ‘çocuk barışı’ ile çıkabilir. Dünya’da ‘çocuk barışı’nın bir ülke ya da bir kıtayla gerçekleşemeyeceğini öngörüyoruz...

Aile sorunları sosyolojik bağlamda çocuk sorunlarının hem nedeni hem de sonucudur. Asıl beka meselesinin öznesi aile ve çocuktur. Aile, çocuk, gençlik, toplum, ülke yanında, dünyanın barışı, esenliği ve iyilik hâli için yeni bir felsefe, anlayış ve savunma hattı geliştirilmedikçe sistemin ‘yeni normal’i devam edeceği gibi, insanlığın yeni bir çıkış yolu bulması da imkânsız hâle gelecek.

İnsanlık, salgın öncesi ve sonrası sistemin küreselleştirdiği (başta adaletsizlik, yoksulluk, eğitimsizlik ve insanı onurundan ve değerlerden uzaklaştıran) azgın sorunlar karşısında yol ayrımında: Ya çocuğa yönelerek çocuk yüzlü devrimleri gerçekleştireceğiz ya da bir daha geri dönülemeyecek şekilde teslim olacağız…

Birinci yolu aklın aydınlığına kalplerimizi yaklaştırarak açabiliriz. Bunun için bütün çocuk coğrafyalarını kapsayacak Çocuk Yüzlü Devrimlerin gerçekleşmesi gerekir: Umudun çiçeği açıncaya kadar bu yolculuğu sürdürebilmek için bir an önce çocuk ödevlerine yönelmeyi öneriyoruz. Çünkü bugüne kadar dünya sorunlarının çözümü için ortaya konan yöntemler ve mevcut yapılarla hiçbir kök çocuk sorunu çözülememiştir.

Dünya sistemi hakkında daha kararlı ve cesur adımlarla sorularımıza çocukların büyük sorunlarını dâhil etmedikçe ne bu çetin yolculuğa çıkabiliriz ne de dünyanın bütün çocukları için sevinçli şarkılar yazabiliriz…

Dünya çocuk gerçeği yanında yeni çocuk algısıyla da yüzleşmemiz gerekecek: Taçkıran salgını sonrası ortaya çıkan büyük sistemik kuşatma karşısında yeni bir dil, söylem ve çocuk felsefesi oluşturmadan atılacak adımlardan sonuç alınamayacağı açıktır. Yeni bir dil, söylem ve felsefe oluşturmak uzun bir zamanı gerektireceği için, Dünya Çocuk Acil Eylem Planı’nın hazırlanmasına öncelik verilmesi ilk somut adım olabilir. Hiç şüphesiz bu adımın atılabilmesi, ülke ve dünya ölçekli iradenin ortaya çıkması ile mümkün olabilir. Bu çerçeve birinci aşama kabul edilmedikçe ve toplumsal paydaşların katılımı sağlanmadıkça politik iradenin harekete geçme ihtimali yoktur…

Çocuğa eğilmek ve onun toplumsal sorunlarını çözmeye yönelmek için ideolojiler üstü bir amaçla, ‘çocuklar için yetişkinlerin birlikte çalışma ortamları’nda buluşması ön şart olmadıkça da dünyayı esenliğe kavuşturacak ‘çocuk barışı’nı gerçekleştiremeyiz.

Çocuk Vakfı Çocuk Bildirisi, insanlığın ‘çocuktan yana taraf olması’nı sağlamak ve çocuk hareketine öncülük etmek amacıyla hazırlanmıştır… Hiç kuşku yok ki dünyanın bütün yasa, sözleşme ve bildirilerinden daha önemli olan insanın ‘çocuk’la olan sözleşmesidir…

Madde1

Çocuk Vakfının Kuruluş Amacı

Çocuk Vakfı, cenin haklarından başlayarak çocukların doğuştan sahip olduğu ve sonradan kazanılmış bütün haklarının çocuğun yararının önceliğinden hareketle hayata geçirilmesi ve çocuktan yana taraf olmak amacıyla kuruldu (1990).

Madde 2

Temel Ölçüt: Çocuğa ve Haklarına Saygı

Çocuk Vakfı’nın bütün çalışmalarında kabul ettiği temel ölçüt, doğan her çocuğun Allah’ın doğuştan bağışladığı değişmez hakları ile sonradan kazanılmış haklarının korunması, geliştirilmesi, savunulması ve çocuğa saygıya dayalı bir anlayışla hayata geçirilmesi ölçütüdür.

Madde 3

Çocuğun Doğasına Uygun Değerler

Çocuk Vakfı, çocuğun yaratılış doğasına uygun olarak büyüme ve gelişmesini gerçekleştirmesi amacıyla, içinde doğduğu kültür ve medeniyet değerleri yanında, insanlığın geliştirdiği pedagojik ve evrensel değerleri çocuk ödevinin yol haritası ve pusulası kabul eder.

Madde 4

Öncelikli İlke

Çocuk Vakfı, çocuğu ilgilendiren her konuda önceden bilgilendirilerek katılımının sağlanmasını ve görüşünün alınmasını öncelikli ilke sayar.

Madde 5

Gönüllülük İlkesi

Çocuk Vakfı’nın çalışmalarına yetişkinlerin katılımına yön veren belirleyici ilke ‘gönüllülük’ ilkesidir.

Madde 6

Yüzde Yüz Çocuk Hakları Anlayışı

1. Çocuk gibi çocuk hakları da gerçektir.
2. Dünyaya gelen hiçbir çocuk için dil, ırk, cinsiyet, inanç ayrımı yapılamayacağı gibi, zekâ ve yetenek ayrımı da yapılamaz; bütün çalışmalar, kültür, medeniyet ve coğrafya farkı gözetilmeksizin ‘adalet’ temelinde yürütülür.
3. Çocukla ilgili ‘yüzde yüz çocuk hakları anlayışı’nda adalet, iyilik ve hak temelli yaklaşım eksiksiz ve “ama”sız şekilde uygulanır.

Madde 7

Çocuk Anlayışımız

1. Çocuk haklarına saygı ‘cenin hakları’ndan başlar; çocuğun doğuştan değişmez ve sonradan kazanılmış hakları vardır.
2. ‘Dünya barışı ve esenliği’nin altın anahtarı, hiçbir ön koşul ileri sürmeden çocuktan yana taraf olmaktır.
3. Çocuklar için yapılacak her çalışmada ‘çocuğa, çocukluğa, çocuk onuruna saygı’ ilkesine ödünsüz uymak esastır.
4. İnsan haklarının temeli çocuk haklarıdır; çocuk hakları sağlanmadan insan hakları savunulamaz.
5. ‘Çocuğa yönelmek’ ve ‘çocukların kardeşliği’ düşüncesi değişmez ilkedir.
6. İnsan olmanın en asli ve öncelikli görevi, çocuğu ve çocukluğu savunmakla başlar.
7. Hangi ortamda doğarsa doğsun, zorunlu bir engel durumu olmadıkça çocukların anne-babalarıyla aile ortamında yaşamaları savunulur.
8. Çocuk suçlanamaz; suça sürüklenmekten aile, toplum ve devlet tarafından korunması gerekir.

Madde 8

Doğal Üyelik

1. Her çocuk Çocuk Vakfı’nın doğal üyesi ve dünya çocuklarının sözcüsü kabul edilir.
2. Çocukları ilgilendiren her konuda görüşlerinin alınması gereklidir ama yeterli değildir; çocukların büyüme ve gelişme dönemlerine göre kendi kararlarını vermeye uygun yeterlilikte bilgilendirilmelerine; görüşlerinin bilinir ve erişilir duruma getirilmesine öncelik verilir.

Madde 9

İlk Çocuk Ödevimiz

İlk çocuk ödevimiz, çocuk hakları sözcülüğü ve savunuculuğudur.

Madde 10

Çocuk Ödevleri

Çocuk ödevleri, doğuştan ve sonradan kazanılmış bütün hakları için ‘çocuğu ve onuru’nu esas alan bir anlayışla yürütülür.

Madde 11

Çocuklar İçin Çocuklarla Birlikte Çalışmak

Çocuk Vakfı, çocuğa yönelik gerçekleştireceği bütün çalışmalarda yetişkinlerle çocukların birlikte çalışacağı ortamları hazırlamakla yükümlüdür.

Madde 12

Öncelikli 9 Çocuk Ödevi

Çocuk Vakfı öncelikli 9 çocuk ödevini şöyle belirlemiştir:

1. Çocuk hakları temelinde çocuk görüşü alınarak ve çocuk katılımı sağlanarak ülke ölçekli Türkiye Çocuk Politikası için gerekli çalışmaların başlatılması.
2. Aile, çocuk, gençlik, kadın, engelli, yaşlı hizmetleri için ilçe ve illerde örgütlenecek Aile ve Çocuk Bakanlığının kurulması.
3. Güç koşullardaki çocukların sorunları ile çocuk yoksulluğunun sona erdirilmesi stratejilerinin geliştirilmesi ve uygulanması.
4. Türkiye Çocuk Meclisi kurularak Türkiye’nin En Büyük Çocuk Ödevi Eğitim ve Öğretim Hareketi ile eğitim sisteminin yeniden yapılandırılması.
5. Örgün, yaygın, sargın eğitim çerçevesinde; yazı kültürü ve çoklu medya okuryazarlığına dayalı Okuma Kültürü Programı’nın önerilmesi ve sonuçlandırılmasına öncülük edilmesi.
6. Çocuk hukukuna dayalı Çocuğa Özgü Adalet Sistemi’nin kurulması.
7. Çocuğun bütün haklarıyla görünür olacağı bir anayasaya ulaşıncaya kadar çocuk görüşü alınması ve çocuk odaklı anayasa çalışmalarının sürdürülmesi.
8. Bir yönü ile çocuk anayasası işlevini yerine getirmek amacıyla, bütün yasaların anayasaya uygunluğunu sağlayacak ve anayasa gibi etkili olacak Türkiye Temel Çocuk Kanunu’nun çocuk hukukunun ölçüt ve ilkelerine göre hazırlanması.
9. Dünyada çocuk barışının gerçekleşmesi amacıyla dünya çocuklarının görüşü alınarak uluslararası bir yapıda Dünya Çocuk Elçiliği’nin kurulması çalışmalarının başlatılması.

Madde 13

İnsanlık Medeniyeti Ödevi

Çocuk Vakfı aile, çocuk, genç, toplum, ülke, ‘dünya barışı ve esenliği’ için çalışmayı insanlık medeniyeti ödevi kabul eder.

Madde 14

Gönüllü Destek

Çocuk Vakfı, ancak kuruluş amacına ve temel ölçüt, ilke ve çocuk anlayışına uygun olma kaydıyla, ‘gönüllü maddi destek’ kabul eder.

Geçici Madde

Bildirinin Kabulü

1. Çocuk Vakfı Çocuk Bildirisi Taslağı, 1990-2020 yılları arasında Çocuk Vakfı Çocuk Hakları Okulu çerçevesinde 7-17 yaş grubu çocukları ile gerçekleşen çocuk hakları çalışmaları yanında dünyada insan hakları ve çocuk hakları kültürü ile çocuk hukuku temelinde oluşan birikim dikkate alınarak hazırlanmıştır.
2. Çocuk Vakfı Çocuk Bildirisi’ne çocuğu gerçek, bağımsız, iradesine sahip ve haklarına saygı gösterilmesi gereken bir insan kabul eden anlayış yön vermiştir.
3. Çocuk Bildirisine yön veren kavramlar: Cenin hakları, doğuştan kazanılmış haklar, sonradan kazanılmış haklar, çocuktan yana taraf olmak, çocuğa ve onuruna saygı, çocuğun yararının önceliği ve diğer yararlardan üstünlüğü, çocuk görüşünün alınması, yüzde yüz çocuk hakları anlayışı, çocukların kardeşliği, çocuk ödevi, gönüllülük ilkesi, çocuklarla birlikte çalışmak, gönüllü maddi destek.
4. Çocuk Vakfı Çocuk Bildirisi Taslağı, çocuk hakları kültürü alanında kolaylaştırıcı yetişkinlerin danışmanlığında 7-17 yaş grubu çocukların görüşüne sunulur; çocukların ve kolaylaştırıcıların gerçekleştireceği çalıştayda içeriği tartışılarak geliştirilir ve 1 yıl boyunca çocuk görüşüne sunulur; Çocuk Bildirisi kolaylaştırıcıların çocuk tarafından istenildiğinde, istenildiği kadar sunulan destekle çalıştay grubunun görüşleri doğrultusunda sonuçlandırılır ve kabul edilir.
5. Çocuk Vakfı Çocuk Bildirisi sonuçlandıktan sonra ‘çocuk dili’ne uyarlanır.
6. Çocuk algısı ve çocuk gerçekliğindeki değişiklikler ortaya çıktıkça Çocuk Vakfı Çocuk Bildirisi’nin gerekçesi ve içeriği çocuk görüşü alınarak güncellenir.

Umut Var… Ve Hep Olacak!..